کمانچه یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی می باشد. این ساز شامل شکم، دسته و سر، و پایه ای در انتهای پایینی ساز می باشد که روی زمین یا زانوی نوازنده قرار می‌گیرد. از انواع آن نوعی از کمانچه معروف به کمانچه لری وجود دارد که پشت آن باز است و مردمان لر به آن «تال» می‌گویند.
کمانچه از نوع سازهای زهی-آرشه ای به شمار می رود. جزو سازهای ملی ایران است و به علت وسعت صدای زیاد (بیش از چهار اکتاو) و همچنین ظرافت صدا، در خاورمیانه و خاور دور بسیار معمول است و سابقه بسیار زیادی دارد. روح الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، کمانچه را تکامل یافته ساز رباب می داند.
تعداد و جنس سیم‌ها:
کمانچه دارای ۴ سیم با ضخامت‌های متفاوت است. در گذشته کمانچه «دو سل دو سل» کوک می‌شد اما پس از ورود وایولن به ایران، در کوک کمانچه تغییراتی ایجاد شد و امروزه این ساز همانند وایولن کوک و انگشت‌گذاری می‌شود.
نوازنده در حالت نشسته پایهٔ کمانچه را روی زمین یا صندلی یا زانو قرار می‌دهد و به وسیله آرشه (یا در پارسی کمانه) آن را می‌نوازد.
از شاخص‌ترین کمانچه‌نوازان ایرانی می‌توان به حسین‌خان اسماعیل‌زاده، علی‌اصغر بهاری، فرج علیپور، علی اکبر شکارچی، حسین یاحقی، کیهان کلهر و اردشیر کامکار اشاره کرد.
آموزشگاه موسیقی روناک، یکی از بهترین آموزشگاه های موسیقی غرب تهران، پذیرای دانشجویان گرامی برای آموزش این ساز ایرانی می باشد.
